Çalışanların tabi olduğu otomatik BES’e 45 yaşından büyük kişiler de kendi istekleriyle katılabilecek.
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine göre, AK Parti Giresun Milletvekili Cemal Öztürk ve arkadaşlarının imzasıyla TBMM’ye sunulan 18 maddelik torba kanun teklifinde bireysel emeklilik sistemine (BES) ilişkin önemli düzenlemelere yer verildi. Teklifteki düzenlemelerin başında, daha önce açıklanan devlet katkısının yüzde 25’ten yüzde 30’a çıkartılması geliyor. Halen asgari ücret tutarında prim yatıranlara asgari ücretin yüzde 25’i oranında olan devlet katkısı yüzde 30’a çıkartılacak. Buna göre, 2022 yılında BES’e aylık 5000 lira prim yatıranlara devlet de her ay 1500 lira katkı sağlayacak. Bu şekilde yıllık 60 bin lira para yatıranlara 2022 yılında toplam 18 bin lira devlet katkısı verilecek.
BES’TEN AVANS ÇEKME HAKKI
BES’ten emekli olabilmek için en az on yıl prim ödemek ve 56 yaşını doldurmak gerekiyor. Emekli olmadan erken ayrılanlara devlet katkısı ya hiç ödenmiyor ya da eksik ödeniyor.
Teklif yasalaştığında, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (SEDDK) belirleyeceği hallerde ve koşullarda sistemden ayrılmadan devlet katkısı hesabındaki tutarlar hariç birikim tutarının yüzde 50’sine kadar kısmen ödeme yapılabilecek. Kısmen yapılan ödeme tutarının yüzde 25’ini aşmamak üzere devlet katkısı hesabındaki tutardan da ödeme yapılabilecek.
Örneğin, , BES hesabında ödediği anapara ve nema tutarı 100 bin lira olan bir katılımcı, bu paranın 50 bin liraya kadar kısmını avans olarak alabilecek. Devlet katkısı hesabından da avans olarak çektiği tutarın yüzde 25’i oranında, yani 12 bin 500 lira tutarında ödeme yapılacak.
BES’ten ayrılmadan avans çekme hakkı konut alımı, evlilik, eğitim, iş kurma, bedelli askerlik gibi özellik arz eden ihtiyaçlar için tanınacak. Avans alan BES katılımcıları, belirli bir süre için sistemden ayrılamayacaklar.
Bu düzenlemenin özellikle otomatik BES olarak adlandırılan otomatik katılım sistemine gönüllü girişleri artırması bekleniyor. Otomatik BES’e yönelik eleştirilerin başında, 18 – 20 yaşında çalışma hayatına başlayan kişilerin devlet katkısından yararlanabilmek için 36 – 38 yıl beklemek zorunda kalması ve olası bir ihtiyaç durumunda para çektiklerinde devlet katkısı haklarının kaybolması gösteriliyor.
Düzenleme hayata geçtiğinde BES katılımcıları, yatırdıkları anapara ve nemasının yarısına kadar kısmını avans olarak çekebilecekler. Sistemden çıkmalarına gerek kalmadan ihtiyaçlarını karşılayabilecekler.
Uygulamanın ayrıntıları SEDDK’nın çıkartacağı yönetmeliklerle netleşecek.
45 YAŞINDAN BÜYÜKLER OTOMATİK BES’Lİ OLABİLECEK
Otomatik katılım sistemi (OKS) kapsamında, bir işyerinde çalışmaya başlayan 45 yaşından küçük kişiler, işverenlerince otomatik BES’e kaydediliyor ve brüt ücretinin yüzde 3’ü oranında prim kesilerek sigorta şirketine yatırılıyor. 45 yaşından büyük kişiler otomatik BES’ten yararlanamıyor.
Kanun teklifi yasalaştığında 45 yaşından büyük çalışanlar talep etmeleri halinde otomatik BES’e dahil olabilecekler.
DEVLET KATKISI HAKKI ERTESİ YILA DEVREDİLEBİLECEK
Bireysel emeklilik sistemine yatırılan paranın en fazla yıllık asgari ücret tutarına karşılık kısmına devlet katkısı sağlanıyor. Örneğin 2022 yılında BES’e toplam 100 bin lira yatırmış olan bir kişiye 60 bin liralık kısım için 18 bin lira devlet katkısı verilecek. Atmış bin lirayı aşan 40 bin liralık tutar için ise ertesi yıl devlet katkısı sağlanacak.
BES HESABINDAKİ HAKLARIN DEVRİ
Türk Borçlar Kanunu uyarınca hesap sahibinin talebi halinde bireysel emeklilik sistemindeki sözleşmeler temlik edilebiliyor, yani bir alacak karşılığında başkasına devredilebiliyor. Ancak, bununla ilgili bir uygulama standardı bulunmuyor. Kanun teklifi, BES hesabının devredilmesi durumunda hesap sahibine tanınan hakların devralan kişi tarafından nasıl kullanılacağını belirleme konusunda SEDDK’ya yetki verilmesini öngörüyor.
BES’TEN ERKEN AYRILANLARDAN YAPILAN KESİNTİLER DEVAM EDECEK
Gerek gönüllü, gerek otomatik BES’te emekli olabilmek için giriş tarihinden itibaren en az on yıl sistemde kalınması ve 56 yaşın doldurulması gerekiyor.
Üç yıllık süre dolmadan sistemden çıkanlara devlet katkısı ödenmiyor. Sistemde en az 3 yıl kalanlara devlet katkısı hesabındaki tutarların yüzde 15’i, en az 6 yıl kalanlara yüzde 35’i, en az on yıl kalanlara yüzde 60’ı, on yıl ve 56 yaş koşulunu birlikte yerine getirenler ile vefat veya maluliyet halinde ise yüzde 100’ü ödeniyor.
BES’teki getirilere vergi uygulaması ise şu şekilde oluyor: Sistemde on yıldan az kalmak suretiyle erken ayrılanlardan yüzde 15, 10 yıl süreyle sistemde kalmakla birlikte 56 yaşını doldurmadan ayrılanlardan yüzde 10 oranında vergi kesiliyor. Vergi kesintisi yatırılan anaparadan değil, nema geliri üzerinden yapılıyor. Emeklilik, vefat ve maluliyet nedeniyle ayrılanlardan ise yüzde 5 oranında vergi alınıyor. Ancak, emekliliği hak ettiğinde parayı topluca çekmeyip yıllara yayılan ödeme planı yapanlardan vergi kesilmiyor.
BES ile ilgili bu kurallar aynen devam edecek.
